ICE-SPEND : Það þarf sterk bein til að þola góða daga – djörfung og hugun á oft samleið með varfærni.

Þessi orð koma upp í hugann á stundum þegar ég hugsa um hlutskipti margra athafnamanna okkar frá tíma mestu hagsældar í sögu íslensks  samfélags. Já, ég  finn til með þeim mörgum, enda blasir við mér að þeir sem voru í forsvari hafi gengið fram af djörfung og hugunn og gengið gott til innan þess hrings sem fangaði allt sem var á þeim vettvangi. Já, þetta var enginn venjulegur vettvangur.  Fjölmargir sem stóðu fyrir utan hann og  þekktu íþróttina gerðu sitt til að vara við þeirri vá sem steðjaði af vasklegri og sókndjarfri framgöngu og ekki hvað síst ef fífldirfska var með í för.  Innan hringsins var framganga okkar manna undraverð og mögnuð á stundum og ekki að skilja annað en að þeir hafi beitt hefðbundnum brögðum. Eða til vara að mestu leiti, flestir.  Og til þrautavara, þar sem fölnað laufblað er erfitt að forðast, jafnvel í hirtustu gróðurreitum , þá er engin ástæða til að ætla að árangur okkar manna innan hringsins verði skilgreindur með einhverjum fólskubragði sem ekki var leift í hringnum. 

Gott og vel, hvað er ég að fara ?  Já, ég er ekki alveg viss. Yfirskriftin vísar í þó til einhvers.  Mikið skrambi þurfa víkingarnir okkar að vera sterkir í dag. Og megi þeim farnast vel í glímunni við það farg sem reynt er að kasta á þá í dag úr öllum áttum.  Út á hvað gekk íþróttin í hringnum annars?  Í hnotskurn, að kaupa og selja. Það verður ekki tekið frá okkar mönnum að þeir voru góðir í þessu innan hringsins.  Að kaupa er eitt og að selja er annað. Sá sem er góður að kaupa þarf alls ekki að vera góður í að selja og öfugt. Klisjan er svo sem ekki flókin, þú kaupir á lágu verði og selur á háu. En því erfiðara að greina aðstæður og ná árangri í þessum leik.

 Kauphegðun fólks getur verið ansi skemmtileg, leiðinleg, fjölbreytileg, fábrotin, einföld og flókin svo fátt eitt sé nefnt. Sölutækni er hins vegar allt önnur ella og gæðasala heilmikil stúdía og þjálfun. Ýmsir segja að maðurinn sé sífellt að selja eitthvað, meðvitað eða ómeðvitað. Meðvituð söluhegðun er oft greinanleg og ýmsir sem telja sig búa yfir tilfinningagreind segja okkur ýmislegt um athafnir og athafnaleysi samferðamanna okkar. Mörgum ber saman um að söluferli sé flóknast og óþægilegast  ef seljandi er að taka ákvörðun um að verja sig fyrir meira tjóni en orðið er – að mest reyni á bein seljandans við slíkar aðstæður. Þeir sem stóðu sig best innan hringsins keyptu og seldu mikið með ábata en lentu líka í því að selja til að forða sér frá  frekara tjóni og gerðu það ansi uppréttir þótt tjónið væri mikið. Þeir komu oft til baka og bættu um betur! 

Hvað með Ice-save?  Hver var að kaupa hvað og hver var að selja hvað?  Tjón eða sambærilegt orð komu víða við í sumarútgáfunni og engin furða. Eitt stórt tjón var selt og eitt stórt tjón var keypt.  Allir sýnilegir aðilar málsins urðu fyrir tjóni. Er þetta ekki bara hugsanavilla hjá mér?  Er hinn raunverulegi söluaðili ekki bara hinn ósýnilegi aðili þessa máls? Markaðurinn ?  Látum það liggja á milli hluta. Gefum okkur að íslenska þjóðin hafi staðið frammi fyrir því að selja eitthvað til að forða sér frá frekara tjóni með því að kaupa eitthvað sem var verðlagt  allt of hátt að hennar mati. Ömurleg  staða. Eða var þetta ekki svona ?  Í þessari stöðu er mikilvægt að skoða stærð hins mögulega tjóns.

 Þetta leiðir mig að sögu um fararstjóra  sem var á niðurleið með lítinn hóf ferðamanna eftir árangursríka göngu á fjallstind. Hópurinn lenti í ógöngum á syllu og átti tvo valkosti í stöðunni. Annar kosturinn var að láta sig falla á næstu fótfestu án þess að lífshætta lægi við, en líkur á  beinbroti voru þó taldar miklar. Hinn kosturinn var að fikra sig niður gilkjaftinn, eftir slóð sem áður hafði verið farin, og eiga von um að komast niður án beinbrots. Fall í gilkjaftinum þýddi hins vegar mun alvarlegri áverka en  þann sem vænta mátti með falli af syllunni.  Hvað átti fararstjórinn að gera  ? Hann tali sig sjálfan geta farið gilkjaftinn með góðri vissu um að falla ekki  en var mjög efins um samferðamennina.  Enginn samferðamannanna vildi hoppa af syllunni og allra síst að vera fyrstur til að gera það. Hvað átti fararstjórinn að gera ?  Einu ári síðar var réttað í þessu máli og fararstjórinn kærður fyrir að vera valdur að því að tveir ferðamenn fótbrotnuðu við að hoppa af syllunni. Hann var ekki kærður vegna þess aðila sem valdi að fara gilkjaftinn. Sá féll og varð óvinnufær til æviloka. Þrír sluppu með skrekkinn við að hoppa af syllunni. Farastjórinn var ekki einn af þeim. Hann stökk fyrstur og leyndi því að hafa brotið bein til að forða hinum frá því að fara gilkjaftinn.  Hvaða dóm fékk farastjórinn?  Aftur að Ice-save. Erum við að stökkva af syllunni eða reyna að skríða gilkjaftinn ?  Það þarf djörfung og hugunn til að velja leið sem fyrirsjáanlega veldur sáru tjóni . Það þarf áhættusækinn aðila til að skrýða gilkjaftinn.  Djörfung og hugunn á oft samleið með varfærni.   

Athugasemdir

[Hörður Þórðarson, 28.8.2009 kl. 23:18]

"Það verður ekki tekið frá okkar mönnum að þeir voru góðir í þessu innan hringsins.  Að kaupa er eitt og að selja er annað. Sá sem er góður að kaupa þarf alls ekki að vera góður í að selja og öfugt. Klisjan er svo sem ekki flókin, þú kaupir á lágu verði og selur á háu. En því erfiðara að greina aðstæður og ná árangri í þessum leik. "

 Það verður ekki tekið frá Bernhard Madoff að hann var voðalega góður "í þessu innan hringsins". Hann er engu að síður glæpahundur.

Mér finnst að nægar upplýsingar liggji núna fyrir til að meta hversu góðir "okkar menn" voru. Ef þú gerir þér ekki grein fyrir því að þessir menn hafa með gerðum sínum dregið þjóðina niður í efnahagslegt volæði sem á eftir að endast ár eða áratugi og svert ímýnd þjóðarinnar hlýtur eitthvað að vanta í þig. Viltu vinsamlega útskýra hvað er gott við efnahagslegan blekkingarleik, gerður í því skyni að haganast persónulega án tillits til áhættunnar og afleiðinganna?

Þessi fararstjóri sem þú segir frá gerði ekki mistök þegar hann ákvað að ferðamennirnir skyldu hoppa. Mistök hanns fólust í því að koma þeim í þessa aðstöðu yfirleitt.

[Einar Vilhjálmsson, 29.8.2009 kl. 01:13]

Takk fyrir þetta Hörður. Ég er sekur um að gera tenginguna í þessum innslætti full langsótta. Ég er í raun að afmarka umræðu mína  við ógeðfelldan vettvan en ekki þá hörmung sem árangursrík þátttaka innan hringsin leiddi af sér . Afleiðingarnar leifi ég mér að ætla engum innan hringsins að hafa sé fyrir né óskað eftir. Þeir sem stigu inn þurftu að búa yfir ýmsu til að lenda ekki  undir. Vettvangurinn, reglurnar og tæknin sem beita mátti innan hringsins var og er með öllu ólíðandi svo vægt sé til orða tekið.  Þeir sem stóðu fyrir utan og hleyptu mönnum ítrekað inn í nýja lotu eru mér mun huldari ráðgát. Þátttakendurnir í hringleiknum óðu áfram sem aflóga tarfar á mannlífsins haug. Vettvangurinn bauð upp á það og verðlaunaði slíka framgöngu.  Þeirra sem áttu að tryggja varfærni á vettvangi gerðu það klárlega ekki og voru í raun áhættusæknustu aðilarnir í hildarleiknum.