Robert Z. Aliber, hagfræðiprófessor Chicago háskóla, hélt fyrirlestur í gær.

Robert Z Aliber hélt fyrirlestur í háskólanum í dag- einhliða myntbreyting galin næstu mánuði

Húsfyllir  var í málstofu Háskólatorgsins á fyrirlestri þessa  lífsreynd prófessors frá Chicago háskólanum.  Fyrirlesturinn var ekki sem verstur og áréttaði sýn manns í úrvalsdeild sinna fræða.  Spurningar úr sal um framtíðarhorfur íslensks efnahagslífs  voru sumar krefjandi og studdar talnalegum staðreyndum um svartnættið sem við er að fást. Ekkert dugði þó til að hagga sannfæringu hagfræðingsins um að íslenskt þjóðfélag myndi komast í gegnum þrengingar sýnar og ná vopnum sínum aftur fyrr en seinna.  Hann áréttaði að endurreisn íslenska hagkerfisins tæki skemmri  tíma við þessar aðstæður en margra annarra hagkerfa sökum þess að tekjuskapandi auðlindir hafi ekki tapast í þessum þrengingum -  mannauðurinn og  náttúruauðlindirnar .Að hans mati hefur samfélagið þegar gengið 33% af þrautagöngu sinni og að árið 2009 yrði mörgum erfitt.  Hann taldi næsta víst að brún efnahagslífsins færi að rísa aftur á árinu 2010 ef rétt væri á spilum haldið. 

En hvers ber þá að varast ?

1)     Robert lagði þunga áherslu á að ekki  yrði breytt um gjaldmiðil næstu 6 mánuði.

2)     Hann taldi mikilvægt að stjórnvöld framkvæmdu aðgerðaráætlun IMF hvort heldur lán frá stofnuninni yrði samþykkt eða ekki.

3)     Varast ber með öllu að nýta lánsfé til að verja meintan styrk krónunnar. 

 4)     Róbert  taldi að raungengi  krónunnar væri  ekki óeðlilegt í dag og að gera mætti ráð fyrir þessu gengi síðustu daga áfram eða jafnvel frekari veikingu krónunnar.

5)     Hann taldi að við núverandi aðstæður væri krónan besta tækið til að stýra för á þrautagöngu þjóðarinnar næstu 6 mánuðina hið minnsta. Ástæðan væri fyrst og fremst sú að krónan gerir stjórnvöldum kleift að viðhafa sveigjanleika um leiðarval yfir  versta kaflann.

6)     Svo var að skilja að útboðsleið Seðlabankans á gjaldeyri  væri  ásættanleg næstu misserin.

7)     Margt annað kom vissulega fram í fyrirlestri hans sem fjallaði almennt um verðbólgu í heiminum og heimskreppur. Hann áréttaði að á löngum ferli sínum væri það reynsla hans að seðlabankastjórar leituðust við að reikna styrk síns gjaldmiðils meiri en hann er í raun.    Robert nefndi  ,, financial invation“ sem  áhrifamikinn orsakavald fyrir miklu flökti á vergildi mynta,  stórum  breytingum á verði mynta.  Annan áhrifamikinn orsakavald verðbreytinga á myntum taldi hann vera þá staðreynd  að fjárfestar sjá tækifæri sín sem hópur - ,, Investors see oppertunity as a group ´´.

8)     Fjárfestar sóttu  til Íslands  í vön um veglegar vaxtatekjur sem leiddi til sögulegrar styrkingar á krónunni með þekktum afleiðingum – ódýrt fjármagn, mikið framboð og Íslendingar tilbúnir til að taka lán og ráðstafa peningum sem þeir áttu eftir að vinna fyrir.  Íslendingar lifðu í raun að stórum hluta á peningum annarra á árunum 2005-2008.

9)     Róbert nefndi að á einhverjum tímapunkti framvindunnar hafi verið ljóst að íslenska efnahagsbólan gæti  ekki annað en sprungið.  Að hans mati fór hagkerfið yfir óafturkvæmt strik  á árinu 2005 og að frá þeim tíma hefði áherslan á mjúka lendingu  átt að vera í öndvegi. 

Þar sem ég er að búa mig undir að setja punkt er Clint Eastwood að spjara sig á skjánum hjá mér í myndinni  ,, Blood Work“ , blóðugt starf.  Má til að láta einn frasa hans í myndinni fylgja hér:   ,, If you can´t  protect  the integrity of the system,  then there is no system“

Gleymum  því ekki  í okkar réttmæta andófi  gegn hlutskipti þjóðarinnar að við eigum þrátt fyrir allt, bát og byr og megum ekki sjálf blinda þann sem heldur um stýrið hverju sinni.

Athugasemdir

[Jóhann Elíasson, 15.11.2008 kl. 07:09]

Gaman að sjá þig hér á blogginu.  Góð grein og gaman að lesa.

[Guðbjörn Guðbjörnsson, 15.11.2008 kl. 07:23]

Sæll Vilhjálmur!

Mjög góð færsla hjá þér.

Ég er ekki algjörlega sammála Aliber varðandi upptöku nýrrar myntar, gengi krónunnar og að íslenska þjóðin hafi lifað svo mikið um efni fram 2005-2008.

Ég tel að það þurfi að athuga nánar, hvort einhliða upptaka evru sé möguleg, því lausn á vandamálum almennings er að stórum hluta ónýtur gjaldmiðill.

Ég er sammála Aliber um að gengi krónunnar hafi lengi verið rangt skráð, t.d. þegar dollarinn var kominn niður í kr. 60. En að raungengi dollars sé kr. 140 eða meira en tvöfalt þegar dollarinn var lægstur?

Ég er þeirrar skoðunar að mjög lítill hluti þjóðarinnar hafi farið offari í fjárfestingum sínum, en að stór hluti þjóðarinnar hafi eitthvað farið fram úr sér í fjárfestingum sínum - t.d. ég sjálfur.

Meginhluti vandræða okkar felst í gífurlegum fjárfestingum útrásarvíkinganna í eignum erlendis, sem nú eru verðlitlar eða gjörsamlega verðlausar og síðan auðvitað lántökum þeirra hjá íslensku bönkunum.

Íslendingar - sem þjóð - hefur ekki skuldsett sig um 12 falda þjóðarframleiðsluna. Ég geri þarfir mínar ekki í gullslegið klósett og fór ekki í heimsferðir út á krít. Nei, ég staðgreiddi viðgerðirnar á húsinu mínu, ný húsgögn og flatskjáinn. Laun mín sem opinbers starfsmanns hafa lítil sem ekkert hækkað undanfarin 3 ár, frekar lækkað sé tekið tillit til verðbólgu! ´

Ég átti 60% í húsinu mínu og var með myntkörfulán á 4 milljón króna bíla. Ég var og er enn borgunarmaður fyrir mínum skuldum, þótt myntkörfulánið sígi í.

Nei, það eru í versta falli lygar, en í því besta einföldun, er ESB og erlendir sérfræðingar frá háskólum og alþjóðastofnunum kenna íslensku þjóðinni um að hafa skuldsett landið um 12 falda þjóðarframleiðsluna.

Það voru aðrir ábyrgir fyrir því og jafnframt fyrir því að svo gat farið!

[Einar Vilhjálmsson, 16.11.2008 kl. 22:34]

Takk fyrir þetta Albert

Einar heiti ég - ruglingurinn þó algengur og ánægjulegur enda karlinn flottur. Aðeins að punktunum :

1) Ég get nú ekki með góðri samvissku lagt Róbert þau orð í munn að hanna hafi ráðlagt upptöku á erlendri mynt og hann vildi ekki fara út í pólitíska umræður um ESB eða efnahagslegt samstarf við annað ríki eða önnur ríki.

2) Varðandi lántökuvilja Íslendinga þá var Róbert ekki að beina orðum sínum sérstaklega að heimilunum í landinu þegar hann nefndi að Íslendingar hefðu lifað í stórum stíl á erlendu fjármagni. Hann ræddi þetta meira á þjóðhagfræðilegum nótum án þess að sundurliða sérstaklega sundurliðun á fjárstreymi bankanna.

3) Það væri fróðlegt að sjá tölu um skuldsetningu heimila fyrir og eftir skuldbreytingatímabi bankanna. Því miður er ég hræddur um að tölurnar séu verri en þig grunar. Þú hefur verið á góðum nótum með 60% skuldsetningu ef þú ert að miða við markaðsverð íbúðar 2006 og jafnvel 2007. Því miður fóru ansi margir, er ég hræddur um, ofar í frelsinu.

4) Niðurlag þitt er vissulega rétt, skuldabelgur bankanna var kominn í 12-14 falda þjóðarframleiðslu - magnaðar tölur hjá Ripp, Rapp og Rupp. Loftbelgurinn var ekki með sjálfvirka gasinnspítingu, loginn fékk að brenna á fullu gasi og víða vilji til að fylla á kútana. Þegar andrúmsloftið tók að þynnast lá sprenging í loftinu. Þá fyrst kom í ljós að það var ekki áreiðanlegt hold og blóð um borð til að tempra logann og ábyrgjast mjúka lendingu - bara gínur og táknmyndir trúverðugleikans. Hvar var áreiðanleikinn og heiðarleikinn?