Nýjung til bestunar í innkaupum og nýtingu aðfanga - minni sóun - til mikils að vinna 2

Stuttu skilaboðin í þessu bloggi eru þessi:  Verkfæri eru til sem veita yfirsýn og gagnsæi á íslenskum B2B markaði og skilað hafa rekstraraðilum miklum árangri - ávinningurinn hefur komið mörgum yfirstjórnendum verulega á óvart.  

Fyrir rúmu ári (9.mars 2016) var fjallað um opinber innkaup í Kastljós og rætt m.a. við Jón Björns­son, formann starfs­hóps um ár­ang­urs­ríkt sam­starf rík­is og einka­markaðar. Fram kom m.a. að hið opinber ver árlega um 140 millj­örðum króna til inn­kaup – þar af um 33% vegna þjón­ustu­samn­inga og hátt í 90 millj­örðum vegna kaupa á vöru og þjón­ustu. Og niðurstaðan, skatt­fé er sólundað. Starfshópur um árangursríkt samstarf ríkis og einkamarkaðar skilaði vandaðri skýrslu í mars 2015. Sjá skýrslu - hér

Nokkrar upplýsingastiklur úr skýrslunni:

• Stofnanir kaupa ekki alltaf inn með hagkvæmustum hætti þrátt fyrir að fylgja settum reglum.
• Stofnanir kaupa sömu vöru á mismunandi verði innan rammasamninga.
• Stofnanir ráðstafa mismiklum fjármunum til kaupa á sömu aðföngum.
• Enginn er ábyrgur fyrir því að kanna viðmið fyrir það hvað skal kaupa og benda á tækifæri til hagstæðari innkaupa.
• Engin hvati fyrir birgja til að fara í virðiskeðjuna og bjóða betra verð.

Já, við þurfum að einhenda okkur í að skapa árangursríkara og skilvirkara viðskipta- og rekstrarumhverfi víða í íslensku atvinnulífi. Íslenskt samfélag á mikið undir því að heildarkostnaður viðskipta hjá stofnunum og fyrirtækjum á íslenskum B2B markaði lækki. Eitt er að kaupa inn með hagkvæmasta hætti hverju sinni, annað að nýta sem best þau aðföng sem unnið er með og svo hitt að skapa sem mesta hagræðingu í samþykktarferli réttra reikninga. 

• Eitt er að kaupa inn með hagkvæmasta hætti hverju sinni.
• Annað að nýta sem best þau aðföng sem unnið er með.
• Og svo hitt, að skapa sem mesta hagræðingu í samþykktarferli réttra reikninga.

Síðastliðin ár hafa rafræn viðskiptaverkfæri verið í þróun og notkun sem skilað hafa rekstraraðilum, innkaupaaðilum og  birgjum, meiri ávinningi en marga óraði fyrir. Árangurinn grundvallast á að tengja saman innkaupaaðila og birgja í heildstætt og skilvirkt viðskiptaumhverfi með verkfærum sem skapar ávinning fyrir birgja og innkaupaaðil - möguleika á lækkun heildarkostnaðar vegna viðskipta almennt. Verkfæri sem veita birgjum um allt land, stórum sem smáum, tækifæri til að kynna vörur og þjónustu með hagkvæmum og skilvirkum hætti. Verkfæri sem veitir innkaupaaðila tækifæri til að besta innkaup sín með yfirsýn á eigin einkavörutorgi, opnum samkeppnismarkaði um vöruliði sem innkaupaaðilinn velur að öðlast yfirsýn yfir. Verkfæri sem veita innkaupaaðilum og birgjum tækifæri til að ganga frá réttum reikningum með rekjanlegum og hagkvæmum hætti . Verkfæri sem veita yfirstjórnendum greiningagetu á innkaupahegðun, vörunotkun og kostnaði sundurliðað eftir rekstrareiningum, vöruflokkum og niður á einstaka vöruliði. Lykil stjórnendur geta skoðað nákvæmlega hvað vörunúmer keypt er og við hvaða verði aftur í tímann. 

Já, kostnaðarlækkun innkaupaaðila og birgja vegna viðskipta almennt er stórt hagsmunamál í íslensku samfélagi. Það eitt að tryggja greiðslu/innheimtu og frágang á réttum reikningi er ekkert smámál í íslenskt atvinnulífi heilt yfir. Heildarkostnaður innkaupaaðila vegna viðskipta á B2B markaði ræðst ekki einvörðungu af einingarverði vöru. Hvað dettur þér í hug að það hafi kostað íslenskt atvinnulífið, að meðaltali, að meðhöndla og ganga frá einum "réttum" reikningi í viðskiptum?

Áður en ég fjalla nánar í bloggfærslum um þá frumkvöðla (stofnendur og notendur) sem lagt hafa grunn að ávinningi fyrir íslenskt atvinnulíf með notkun og þróun á umræddum nýjum verkfærum, vil ég til fróðleiks upplýsa ykkur um það sem innkaupaaðilar hafa sagt um notkun sína á nýju verkfærunum síðastliðin 6 ár (smellið á myndina að ofan). Upplýsingarnar/umsagnirnar frá notendum eru mjög jákvæðar/hvetjandi og svar kalli stjórnvalda/atvinnulífsins eftir nauðsynlegum framförum/breytingum á íslenskum B2B markaði.

Góða helgi

Nýjung til bestunar í innkaupum og nýtingu aðfanga – minni sóun – til mikils að vinna.

Það hefur ekki farin fram hjá mörgum sem fylgst hafa með umræðu um opinberan rekstur að úrbóta er þörf. Sama á reyndar við víða í íslensku atvinnulífi. Stjórnvöld hafa á hverjum tíma beitt sér með ýmsum hætti í von um að geta gert meira fyrir minna. Á þeirri vegferð hefur m.a. verið leitast við að skapa umhverfi fyrir hagkvæmustu innkaupa á hverjum tíma og innleiða verklag til að bætta nýtingu aðfanga – minnka sóun.  Á næstu dögum og vikum mun ég fjalla um nýjung á íslenskum B2B markaði sem skilað hefur ávinningi í rekstri sem komið hefur mörgum verulega á óvart. Áhrifaríkt myndband um einn UNSPSC-flokk " matur og drykkir" - hér 

Hvað varðar skýrslur þá er af nógu að taka á liðnum árum og ýmislegt verið viðhaft – en betur má ef duga skal. Þau verkfæri sem stjórnendur fyrirtækja og stofnana hafa þurft að styðjast við, byggja á og moða úr, hafa ekki skilað ásættanlegum árangri heilt yfir.  Fyrir tæpu ári (9.mars 2016) gerði Kastljós málaflokknum góða skil þar sem rætt var m.a. við Jón Björns­son, formann starfs­hóps um ár­ang­urs­ríkt sam­starf rík­is og einka­markaðar.

Fram kom m.a. að hið opinber ver árlega um 140 millj­örðum króna til inn­kaup – þar af um 33% vegna þjón­ustu­samn­inga og hátt í 90 millj­örðum vegna kaupa á vöru og þjón­ustu. Og niðurstaðan, að skatt­fé er sólundað. Starfshópur um árangursríkt samstarf ríkis og einkamarkaðar skilaði vandaðri skýrslu í mars 2015. Sjá skýrslu - hér

Nokkrar upplýsingastiklur úr skýrslunni:

• Stofnanir kaupa ekki alltaf inn með hagkvæmustum hætti þrátt fyrir að fylgja settum reglum. Stofnanir kaupa sömu vöru á mismunandi verði innan rammasamninga.
• Stofnanir ráðstafa mismiklum fjármunum til kaupa á sömu aðföngum.
• Enginn er ábyrgur fyrir því að kanna viðmið fyrir það hvað skal kaupa og benda á tækifæri til hagstæðari innkaupa.
• Rammasamningar tryggja ekki lægsta mögulega verð heldur ákveðin afsláttarkjör. Kveða ekki á um hvað skal kaupa.
• Nýrri samningar eru með ákvæði um örútboð sem kaupendur nýta ekki að fullu.
• Engin hvati fyrir birgja til að fara í virðiskeðjuna og bjóða betra verð.
• Margir seljendur eru í rammasamningi og engin skuldbinding er um kaup né áætlun um hversu mikið magn verður keypt af birgjum.

Já, við getum gert betur, verðum að gera betur og þurfum að einhenda okkur í að skapa árangursríkara og skilvirkara viðskipta- og rekstrarumhverfi víða í íslensku atvinnulífi. Eitt er að kaupa inn með hagkvæmasta hætti hverju sinni, annað að nýta sem best þau aðföng sem unnið er með og svo hitt að skapa sem mesta hagræðingu í samþykktarferli réttra reikninga.

Á næstu dögum og vikum mun ég fjalla hér um nýjung á íslenskum B2B markaði sem skilað hefur ávinningi í rekstri sem komið hefur mörgum verulega á óvart. Nýjung sem fjöldi innkaupaaðila og yfir 300 ábyrgir birgjar á íslenskum B2B markaði hafa tekið þátt í að skapa með einum eða öðrum hætti. Og þátttakendum fjölgar hratt.  Íslenskt samfélag á mikið undir því að framvinda breytinga á íslenskum B2B markaði gagnist sem flestum sem fyrst.

Aníta Hinriksdóttir hlaut viðurkenninguna vonarstjarna Evrópu í frjálsíþróttum - einstök viðurkenning í íslenskri íþróttasögu.

Aníta Hinriksdóttir tók við viðurkenningunni vonarstjarna Evrópu við hátíðlega athöfn á uppskeruhátíð Frjálsíþróttasambands Evrópu í Tallin í Eistlandi í kvöld.  Viðurkenning Anítu kemur í kjölfar einstaks árangurs Anítu  á árinu 2013 og gullverðlauna á Evrópu-og heimsmeistaramóti ungmenna í 800m hlaupi. Viðurkenning Anítu er einstök í íslenskri íþróttasögu og þótt víðar væri leita eins og viðurkenning hennar ber með sér.  Viðurkenninguna vonarstjarna Evrópu (The Rising Star) er veitt einum einstaklingi af hvoru kyni og árangur í öllum keppnisgreinum í frjálsíþróttum árinu 2013 lagður til grundvallar í valinu.  Eitt er að vinna til gullverðlauna á Evrópu-og heimsmeistaramóti ungmenna, en annað að verða valin úr hópi allra slíkra verðlaunahafa sem sá einstaklingur sem flestir telja að hafi skarað fram úr í Evrópu á árinu og sé líklegur til að eiga góða tíma í vændum á vettvangi íþróttanna.

Sannir íþróttaáhugamenn óskar Anítu, fjölskyldu hennar, æfingafélögum, þjálfarateymi, félagi  hennar ÍR og þjóðinni allri innilega til hamingju með daginn á þessum sögulegu tímamótum.  Viðurkenningin hefur sannarlega opnað augu Evrópuþjóða með nýjum hætti fyrir því mikla íþróttastarfi sem unnið er í landinu og því metnaðarfulla frjálsíþróttastarfi sem unnið er um allt land. Árangur Anítu á þessu ári er uppskera markvissrar þjálfunar á liðnum misserum og árum í góðum félagsskap þjálfara og fjölda íþróttamanna þar sem samstarf og hópefli skiptir miklu máli á vegferðinni að einstaklingsmiðuðu markmiði. Árangur Anítu er sannarlega glæsilegt fordæmi og hvatning til allra að sinna reglubundinni hreyfingu í góðum félagsskap. Frjálsíþróttirnar bjóða sannarlega upp á góða félagsskap þar sem allir hafa hlutverk, enginn situr á varamannabekk og kynjamismunun eða einelti fær ekki þrifist.   

Sjá sjónvarpsupptöku frá ETV í Eistland: HÉR

Sjá umfjöllum í nokkrum miðlum:

Frétt á MBL   Iceland Review  VÍSIR   RÚV  FRÍ  DV 

 

Risakast - Guðmundur Sverrisson kominn í 80m klúbbinn í spjótkasti - sjá myndband

Ævintýri Guðmundar Sverrissonar (23 ára) á spjótkastsbrautinni heldur áfram. Á Meistaramóti Íslands í gær tvíbætti hann sinn persónulega árangur og náði í fyrsta skipti að kasta yfir 80 m – 80,66m. Árangur Guðmundar veitir honum 1096 stig á afrekalista IAAF sem var besti árangur á fyrri degi MÍ í gær.  Árangurinn er aðeins 34cm frá því að tryggja honum rétt til þátttöku á heimsmeistaramótinu í frjálsíþróttum sem fram fer í Moskvu í næsta mánuði.

Guðmundur hefur bætt árangur sinn fimm sinnum á þessu keppnistímabili. Á árinu 2012 bætti hann árangur sinn 10 sinnum og átti best 74,09m í lok ársins, sem hann náði á Norden-Baltic meistaramóti U22 í Noregi þar sem hann vann til bronsverðlauna. Fyrstu framfarir Guðmundar í sumar komu á Smáþjóðaleikunum í Lúxemborg þar sem hann sigraði með kasti upp á 74,38 m (+29 cm.).  Í Evrópubikarnum í Slóvaníu bætti hann svo árangur sinn tvisvar og vann til silfurverðlauna. Fyrst með kasti sínu í þriðju umferð 75,42m (+104cm) og svo í fjórðu umferð 76,35m.(+93cm). Á Meistaramóti Íslands í gær bætti hann sig strax í fyrstu umferð með kasti upp á 77,36m (+198cm) og ljóst að Guðmundur var mjög vel stemmdur. Það var svo í þriðju umferð sem risakast hans til þessa leit dagsins ljós, 80,66m (+330cm).

Með árangri sínum er Guðmundur kominn í heimklassa í sínum aldursflokki  en hann er aðeins 23 ára sem er ekki hár aldur í þessari mögnuðu tæknigrein. Sagt  hefur verið um spjótkastsíþróttina að hún sé ein flóknasta hreyfifræðilega íþróttagrein í íþróttaheiminum almennt.  Hvað svo sem segja má um það er ljóst að við Íslendingar höfum eignast ungan og glæsilegan íþróttamann sem er kominn í 80m klúbbinn í spjótkasti og á fjölda ára inni til að beina spjótum sínum betur og af meira afli en hann hefur gert til þessa. Framtíð Guðmundar á spjótkastsbrautinni er vægast sagt afar björt og gaman að fylgjast með framvindu hans í spjótkasti  í framtíðinni.  Guðmundur er góður og jarðbundinn keppnisíþróttamaður sem rímar vel við jarðfræðinemann en hann mun stunda jarðlagarannsóknir í námi sínu í Mosfellsdalnum næstu vikurnar. 

 Sjá risakast Guðmundar til þessa - 80,66m - HÉR

Sjá einni aðra upptöku á YouTube  - Hér

Aldeilis frábært - Helgi Sveinsson varð heimsmeistari í spjótkasti í Frakklandi og setti nýtt heimsmeistaramótsmet - annað gull til Íslands.

Spjótkastarinn Helgi Sigurðsson náði þeim frábæra árangri að vinna til gullverðlauna á heimsmeistaramóti fatlaðra sem stendur yfir í Lyon í Frakklandi. Keppt er með hefðbundnu karlaspjóti (800gr) og náði Helgi að tvíbæta eigið Íslandsmet og vinna til gullverðlauna með síðasta kasti sínu upp á 50,98m. Fyrir síðustu umferðina hafði hann kastað 48,98m sem var Íslandsmet um stund. Með því kasti hafði Helgi tryggt sér stöðu meðal þeirra fremstu í keppninni en í lokatilraun sinni bætti hann sig um tæpa 2 metra, varð heimsmeistari og setti nýtt heimsmeistaramótsmet. Aldeilis hreint frábær árangur hjá Helga Sveinssyni og ljóst að heimsmetið er í hættu hvenær sem vel liggur á Helga í keppni hér eftir – heimsmetið er 52,79m

(Mynd: Helgi á ÓL 2012 þar sem hann setti Íslandsmet og hafnaði í 5. sæti ( sjá HÉR) - á HM í gær sigraði Helgi)

Heimsmethafinn FU Yanlong frá Kína leiddi keppnina á heimsmeistaramótinu í Frakklandi í gær þegar Helgi hóf sitt síðasta kast en Kinverjinn og Norðmaðurinn Runar Steinsted sem lengst af leiddi keppnina urðu að játa sig sigraða þegar spjót Helga lenti í síðustu umferðinni og nýtt heimsmeistaramótsmet leit dagsins ljós.

Þeir sem ekki þekkja til mega vita að afrek Helga að kasta karlaspjóti  50,98m er árangur sem flestir íþróttamenn ná ekki þótt þeir spreyti sig verulega á tveimur jafnfljótum.

Aldeilis hreint frábært hjá Helga og annað gull á heimsmeistaramóti til Íslands í flokkakeppni í frjálsum íþróttum á þessu flotta íþróttasumri.

Sjá frétt MBL frá HM - HÉR

Gullverðlaun til Anítu og Íslands á Evrópumeistaramóti ungmenna U20 á Ítalíu

Einstakt ævintýri Anítu Hinriksdóttur í 800m hlaupi heldur áfram. Í dag kom Aníta í mark sem

Evrópumeistari  í flokki U20 á tímanum 2:01.14. Aníta er aðeins 17 ára og á því tvö ár inni til þátttöku í þessum flokki.  Árangur Anítu hefur sannarlega vakið athygli um allan heim eftir að hún varð heimsmeistari í flokki 17 ára og yngri í síðustu viku og nú hefur hún unnið bestu kynsystur sínar frá Evrópu sem eru 19 ára eða yngri. Glæsilegt afrek hjá Anítu og mikil viðurkenning fyrir frjálsíþróttadeild ÍR, FRÍ og íþróttahreyfinguna í landinu.

Fyrr í dag bloggaði ég um árangur Örnu Stefaníu (18) í sjöþraut og Hilmars Jónssonar (17) í sleggjukasti en þau bættu árangur sinn verulega á þessu Evrópumeistaramóti og höfnuðu bæði í 6. sæti. Aldeilis flott hjá þeim. Þá náði  Kolbeinn Höður Gunnarsson (18) einnig sögulegum árangri á mótinu  í 200m hlaupi  þegar hann kom í mark á 21,38 sek og setti  Íslandsmet í flokki ungmenna 20-22 ára og samhliða í flokki 18-19 ára þar sem hann er fæddur 1995. Hann sló m.a. Íslandsmet Odds Sigurðssonar í 200m í flokki 20-22 ára . Oddur Sigurðsson átti Norðurlandamet í 400m hlaupi og er einn af allra fremstu spretthlaupurum í  íslenskri frjálsíþróttasögu.  Kolbeinn Höður Gunnarsson (18) bætti árangur sinn einnig í 400m hlaupi á EM og kom í mark á 48,06 sek. Íslandsmet Odds í karlaflokki og fyrrum Norðurlandamet er 45,36sek. Spennandi verður að fylgjast með Kolbeini í framtíðinni. Þá er hér ónefndur flottur árangur Sindra Hrafns Guðmundssonar (18) í spjótkasti á EM en hann opnaði sitt keppnistímabil í ár á mótinu með kasti upp á 64,43m en Íslandsmet hans í þessum flokki er 66,87m. Sindri (18) á einnig eitt ár eftir í þessum flokki og er til alls líklegur eftir að hafa komist yfir meiðsli sem settu strik í reikninginn hjá honum á þessu ári. Einstakt mót fyrir Ísland á Ítalíu.

ERGO:  Ungmenni okkar Íslendinga eru núorðið sannarlega að slá í gegn á alþjóðlegum vettvangi  í frjálsíþróttum og fleiri íþróttagreinum og okkar að hlúa að þörfum þeirra í samræmi við vilja og getu þeirra og raunhæfar væntingar okkar til þeirra í framtíðinni. 

Sjá einnig á vef FRÍ - Hér

Listamannalaun hvað? Er einhver spurning um það hvort við eigum að tryggja endurgjald í landinu fyrir sköpun menningarverðmæta?

Borið hefur á óþoli í samfélaginu vegna greiðslu listamannalauna. Flestum ber okkur saman um að laun er endurgjald fyrir framlag af einhverjum toga. Vinnuframlag er orð sem flestir telja sig geta dæmt um  hvort sé mikið eða lítið, þarft eða óþarft og hvort endurgjald sé eðlilegt eða ekki. Fyrir eihverja hluta sakir hefur orðið list á stundum tengst neikvæðri umræðu - að tíma, starfskröftum og fjármagni sé varla vel varið á slíkum vettvangi .  Hvernig má það vera?  Margir hafa bent á að námsgreinum, sem auðkenndar eru með tilvísun í listir, sé ekki gert hátt undir höfði í vestrænu skólakerfi almennt-  í besta falli boðið upp á slík fög sem valgrein. Hvernig getur staðið á því?  Var það ekki Piccaso sem sagði að skapandi hugsun byggi í öllum börnum og að kúnstin væri að komast hjá því að umhverfi barnanna næði að bæla hæfileikana niður. Getur verið að í skólakerfinu hafi það gerst? Og óvart? Það að bjóða upp á eitthvað fag með óaðlaðandi hætti getur verið vísir að bælingu hæfileika. Er þess gætt að frumkvæði og skapandi hugsun fái notið sín?

List hefur reynst erfitt að skilgreina svo öllum líki. Mörgum ber saman um að list sé orð sem fangi í mörgum tilfellum afrakstur skapandi hugsunar. Er það ekki svo að list er orð sem mest er notað af þeim sem upplifa sköpun/verk annarra. Og þá með þeim hætti að þeim þykir við hæfi að nefna afraksturinn list og gerandann listamann.  Einhver orðaði það þannig að listin væri í auga sjáandans. Ef listin er í auga sjáandans, er þá ekki ljóst að afrakstur hinnar skapandi hugsunar þarf að vera öðrum mönnum aðgengilegur í einhverju formi og móttækilegur í einhverjum skilningi. Væntanlega er með ofangreindri tilvísun í sjáanda ekki átt við að viðkomandi þurfi einungis að hafa sjón til að geta upplifað list, notið hennar og nýtt sér til göfgunar. Getur verið að þörfin fyrir skapandi hugsun sé ekki síður hjá sjáandanum en þeim sem afrakstrinum skilaði þegar að því kemur að sjáandinn veiti umsögn eða dóm um það hvort um list sé að ræða eða ekki í hans huga?

Orðið maður er dregið af sanskrítarrótinni man sem merkir hugur. Skilningur okkar mannanna á umhverfi okkar og náttúru hefur löngum verið sá að maðurinn sé eina lífveran á jörðinni sem gædd er hugsun - allt um það. Ástæða er þó til að ætla að manninum hugnist vel að samþykkja tilgátuna um að maðurinn geti einnig gert margt áhrifaríkt án þess að hugsa. Reyndar eigum við því flest að venjast að umræða um hugsunarleysi tengist óförum eða mistökum af einhverjum toga;  „ ætlaði að hugsa en hætti við en hélt svo áfram að tala“.  Í umræðu um list eða ekki list er gjarnan sett vigt á að afraksturinn endurspegli skapandi hugsun, færni, fegurð eða ögrun að mati sjáandans svo nokkuð sé nefnt.

Gjörðir mannsins hafa í tímans rás  verið flokkaðar með vísan til hugsunar með  ýmsum hætti og í margvíslegum tilgangi.  Dómstólar leggja mikið upp úr því hvort hugur sakbornings vísi til  ásetningis, gáleysis eða óviljaverks. Orðin, skapandi hugsun, er viðbúið að beri helst á góma fyrir dómstólum ef grunur leikur á að geðheilsu sakbornings sé ábótavant. Þegar kemur að dómi sjáandans um list eða ekki list gerir sjáandinn líkast til ekki að kröfu að vita fyrir víst  hvort afraksturinn sem hann er að njóta/greina/dæma sé til kominn vegna ásetningis, gáleysis eða óviljaverks.  Taka tvö fyrir fyrstu upplifun er ekki til. Víða má sjá manninn horfa á listaverk með fálátlegu fasi , ganga svo nær verkinu og koma til baka uppnuminn. Jú jú, nafnið, sleppum því hér og nú.

Er það ekki svo, að við skilgreinum flest af helstu manngerðu djásnum þjóðarinnar með ýmsum viðskeytum við orðið list? Ber ekki öllum saman um að Snorra Edda sé í flokki einstakra ritlistaverka í heiminum og eitt af helstu manngerðu gersemum þjóðarinnar?  Endurgjald listamanna  til forna var verulegt og endurspeglaði gildi menningarverðmæta hjá sjáendum þess tíma.  Fólust ekki ein af afdrifaríkustu mistökum Napóleons í að ræna listaverkum annarra Evrópuþjóða sem reyndist Frökkum dýrkeypt. Getur verið að í okkar samfélagi séu full margir að borgast með skilningsleysi á gildi lista sem endurspeglast m.a. í andstöðu við opinbert endurgjad fyrir sköpun menningarverðmæta. Eða er krafan sú að þau verði bara til einhvernveginn?  Orðið listamannalaun er mun yngra en orðið list og ber fyrst á góma þegar öllum bar saman um að einstakir hæfileikar í samfélaginu voru þess eðlis að sómi þjóðarinnar lá við að tryggja tækifæri til að rækta hæfileikana frekar.  Getur verið að með tímanum hafi þjóðin hætt að skilja og skynja dýrmæti skapandi hugsunar og verka sem orðinu list er ætlað að fanga?

 Jæja, þá ég er búinn að fá ágætis útrás fyrir undrun mína í dag yfir umræðunni um það hvort þjóðin eigi að halda áfram að tryggja hæfileikaríkum einstaklingum endurgjald fyrir verulegt framlag sitt til sköpunar menningarverðmæta. Við ættum að  stórauka opinbert endurgjad á listasviðinu ef eitthvað er.  Endurgjald til listamanna er og hefur verið skammarlega lágt. Við eigum að gera enn betur en við höfum gert til þessa og hafa vit á því að rífa ekki niður það sem vel hefur gefist. Nýjum viðfangsefnum á listasviðum þurfum við einfaldlega að bæta við það sem þegar er gert og skapa stóraukin tækifæri í samfélaginu til að rækta skapandi  hugsun og efla þróun og nýsköpun á öllum sviðum í landinu. 

Er garðyrkjustefna Hrafns Gunnlaugssonar ekki tær snilld ?

Sagði ekki einhver að garðyrkja snúist um að halda í skefjum því sem getur sprottið og dafnað með sjálfbærum hætti og hlúa að því sem síður fær þrifist til lengdar án aðhlynningar?

Þegar gengið er um Laugarnestanga blasir við höfnun á ofangreindri skilgreiningu og það með listrænum hætti. Hrafni Gunnlaugssyni hefur tekist að snúa skilgreiningunni að ofan á haus. Í umhverfi hans fær það að njóta sín sem getur sprottið og dafnað með sjálfbærum hætti og það sem síður fær þrifist til lengdar án aðhlynningar fær að bera af sér þokka öldrunar sinnar innan um nýgræðinga sólaruppkomunnar. Útkoman virðist frjálsleg og um margt flott.  

Ef greina ætti garðyrkjustefnu Hrafns með verkfærum stjórnmálanna, mætti þá í einhverjum skilningi halda því fram, að ögn gætir af frjálshyggju í umhverfi listamannsins? Og ekki virðist lúpínan vaða yfir allt og alla í umhverfinu þótt henni sé ekki sérstaklega haldið í skefjum að virðist. Svo virðist sem jurtin beri skinbragð á það hvar hún fær notið sín samhliða því að auðga jarveginn fyrir annan gróður að þrífast og dafna. Ef tenging þessi á sér einhverja kómíska skýrskotun vaknar spurningin hvernig helst mætti finna samlíkingu í pólitískinni  við upphaflegu skilgreininguna á því hvað garðyrkja snýst um? 

Skólahreysti fær frábærar viðtökur í Finnlandi - 78.000 finnsk ungmenni tóku þátt í Skólahreysti í Finnlandi á þessu ári og úrslitakeppnin fer fram í dag.

Skólahreysti er íslenskt  fjölskylduframtak sem hefur um árabil höfðað til fólks á öllum aldri með einstökum hætti og ljóst að  frumkvöðlastarf Andrésar Guðmundssonar og Láru Hallgrímsdóttur í Mosfellsbæ hefur haft mikil og jákvæð áhrif og okkar mann-og samfélag.  Og með þeim hætti að eftir hefur verið tekið víða um heim. Fyrir tveimur árum ákvað finnska íþróttasambandið að innleiða Skólahreysti í grunnskólana þar í landi og árangurinn verið einstakur á þeirra mælikvarða, einnig. Á þessu ári tóku um 78.000 finnskir grunnskólanemar þátt í Skólahreystiverkefni finnska íþróttasambandsins í yfir 300 grunnskólum undir stjórn 800 íþróttakennara.  Finnska úrslitakeppnin fer fram í dag. 

Að sögn Andrésar Guðmundssonar eru útivellir fyrir Skólahreysti alls 8 á Íslandi í dag og fyrirspurnir borist frá fjölda sveitarfélaga sem fyrirhuga að koma upp Skólahreystivelli í sínu byggðarlagi. Þá hefur eftirspurn eftir Framhaldhreysti fyrir eldri nemendur farið vaxandi og ljóst að Hreystivellir munu verða vel nýttir af hressu fólki á öllum aldri í framtíðinni. Mikil aukning hefur m.a. verði í eftirspurn eftir að fá færanlega  Skólahreystibraut á bæjarhátíðum og vinnustaðaviðburðum og ljóst að hagræðingin er mikil að því hafa Hreystivöll í heimabyggð. Þá hafa fyrirspurnir um Hreystivelli borist frá aðilum í ferðaþjónustu og arkitektastofum svo nokkuð sé nefnt.  Hreystivelli er að finna í Reykjavík (3), Garðabæ (1), Reykjanesbær (1), Sandgerði (1), Stykkishólmi(1) og Búðardal (1). Nýjasti völlurinn er við Laugardalslaugina í Reykjavík en þar verða námskeið í Sólahreysti í sumar.

 

Um þessar mundir eru þau Andrés og Lára að taka við skráningum á sumarnámskeið í Skólahreysti sem haldin verða við Laugardalslaug í Reykjavík fyrir krakka á aldrinum 6-16 ára - sjá hér: Fyrsta námskeiðið hefst þann 10.júní.

Mikill er sómi Andrésar og Láru – innilega til hamingju með þessa einstöku útungun í Finnland,  Taisto SchoolPower, eins og Skólahreysti er nefnd það í landi.

 PS. Hér má sjá úrslitakeppnina á Íslandi 2013 – sjá hér 
Gaman verður að sjá samanburð á árangri nemenda milli landa – samanburð á landsmeðaltali í skólahreystiþrautum. 

 

Leið framsóknarmanna til leiðréttingar verðtryggðra lána virðist njóta mun meira fylgis en sem nemur kosningasigri flokksins.

Ef leið Framsóknarmanna til leiðréttingar verðtryggðra lána var það kosningamál þingkosninganna sem mestu réð um úrslit kosninganna, blasir við að stuðningur þjóðarinnar við  helsta málaflokk kosninganna var mun meiri en sem nemur kosningasigri Framsóknarmanna. Stór hluti atkvæða sem veitt voru flokkum sem náðu ekki manni á þing rann til flokka sem eiga mikla samleið með stefnu Framsóknarflokksins í málaflokknum. Viðbúið er einnig að aðrir kjósendur, sem kusu annan flokk en Framsóknarflokkinn og komu manni á þing, styðji einnig hugmyndir Framsóknarmanna um leiðir og viðbrögð við skuldavanda heimilanna.  Spurningin er, hvort flokkur sem vinnur kosningasigur með þeim hætti sem Framsóknarflokkurinn gerði fái stjórnarmyndunarumboðið  fyrstur flokka?

Fas og framkoma framsóknarmanna endurspeglar barnslega gleði og tilhlökkun að takast á við þjóðmálin og ekki skemmir fyrir að rökhugsun er áhugamál Sigmundar Davíðs.

Ég flaug Austur til foreldra minna í síðasta mánuði í sömu vél og Sigmundur Davíð . Yfir hálendinu gaukaði ég snepli að flugfreyjunni sem hún færði Sigmundi að minni ósk. Fyrirsögnin á sneplinum var „Flugþraut fyrir framsóknarmenn“.  Sigmundur tók við sendingunni, rýndi eldsnöggt í textann og virtist hinn hressasti með að takast á við áskorunina. Ekki var laust við að barnsleg gleði hafi skinið frá honum að fá áskorun um rökhugsunarverkefni í þessari hæð yfir landinu. Og það ekki af léttustu gerð.  Þá vélin tóka að lækka flugið kom flugfreyjan til mín með snepilinn þar sem glímt hafði verið við þrautina og áskorun mætt með ungmennafélagsanda. 

Hér kemur þrautin:

• Þú færð 12 kúlur
• Ein kúlan vigtar ekki  eins og hinar - er annað hvort of þung EÐA of létt
• Þú færð að nota skálavog þrisvar - vigta þrisvar
• Þú átt að geta bent á kúluna sem vigtar öðruvísi og sannað að hún sé þyngri EÐA léttari en hinar.

Skemmst er frá að segja að Sigmundur Davíð stóð sig vel í glímunni við þrautina á þeim stutta tíma sem hann hafið til að koma frá sér andsvari fyrir lendingu.  Áhugi hans fyrir rökhugsun sýndi sig að vega meiri en bara það – hann er klárlega lipur í íþróttinni. Tillaga hans að lausn var útlistuð á „servíettunni“ og kvittað undir með eftirfarandi orðum:  „ Við hugsum rökrétt og erum lausnamiðaðir. Þess vegna erum við framsóknarmenn. Bkv. SDG“

Já, hver er svo lausnin við þrautinni?  Glímdu svolítið við hana.

Katrín Jakobsdóttir stóð sig vel á RÚV í kvöld , 5-7% slær mig sem mikið óréttlæti frá þjóðinni.

Ef rétt reynist að mælt fylgi VG í skoðanakönnunum (5-7%)  verður útkoman flokksins í kosningunum er vart hægt að segja annað en að þakklæti þjóðarinnar  sé lítið fyrir að taka við stjórn þjóðarbúsins á tíma þegar fyrirsjáanlegt var að kaupmáttur  almennings og framkvæmdageta í  landinu drægist meira saman milli kjörtímabila en dæmi  var um í sögu lýðveldisins . Og ekki hvað síst í ljósi þess að flestum ber saman um að framganga  VG í þinginu fyrir hrun bankanna og kollsteypu efnahagslífsins, hafi verið þess eðlis að þeim verði síst um það kennt hversu áhrifin urðu mikil á okkar samfélag við hrun hins alþjóðlega fjármálakerfis.

Kjósendum úr öllum flokkum ber jafnframt saman um það að framganga VG í stjórnarandstöðu á þessari öld hafi verið kröftug og umfangsmikil á flestum sviðum og jafnvel einstaklega svo miðað við stærð þingflokksins.  Þá hafa skörungar allra flokka viðurkennt að vart verði á marga hallað þótt staðhæft sé að Steingrími J. Sigfússyni hafi verið einn allra virkasti þingmaður í sögu Alþingis  fram til þessa dags – jafnan vel undirbúinn, rökfastur og fylgin sér. Margt af því sem hann barðist fyrir og benti á á sviði efnahags-og fjármála  á árunum fyrir hrun reyndist það mikil innistæða fyrir að andstæðingar hans eiga í dag fátt til andsvars en segja: „ Stundum ratast kjöftugum satt orð á munn“.

Skammdrægt er minni kjósenda og refsingin grimm. Eitt er að stökkva inn í eldhaf  óforvarandis og slökkva elda sem umliggja fólk  þegar við blasir að hættan er mikil. Það kann að vera borgaraleg skylda okkar allra að gera svo en þó alls ekki undir öllum kringumstæðum.  Það verður ekki af þingflokki VG tekið að hann brást við með þeim hætti við hrun efnahagslífsins – stökk inn í eldhafið. Sumir brenndu sig í atganginum og þurfti frá að hverfa fyrr en vænst var. Aðrir létu sig hafa það, svo lengi sem hjálp var við komandi, þótt dreyrinn stykki úr holdinu.  Sárin gróa en minningin lifir um að hafa komið til bjargar og bjargað því sem bjargað varð.  Að koma úr slíkri hjálparför og vera ásakaður um að vera brennuvargur er annað.  Svo virðist  sem tekist hafi að særa Steingrím J. með slíkum öfugmælum. Sagan mun þó geyma önnur og öfundsverðari ummæli um hann og þingflokkinn sem glímdi í fjögur ár.   VG eru þó ekki atgervislausir í brúnni enda heldur Katrín Jakobsdóttir um stýrið og stóð sig vel á RÚV.  

Ég hef ekki verið talinn sérstakur vinstrimaður í pólitík en verð að viðurkenna að 5-7% fylgi til VG í komandi kosningum slær mig sem mikið óréttlæti frá þjóðinni.    

Bjarni Ben stóð sig virkilega vel á RÚV í kvöld - einlægur og blátt áfram við einstakar aðstæður innan eigin flokks.

Það leyndi sér ekki í viðtalinu á RÚV í kvöld að Bjarna var brugðið vegna breiskleika bræðra og systra um borð í Sjálfstæðisskútunni. Hann var þó fjarri því að vera brotinn.  Engan skyldi undra að karlinum í brúnni sé brugðið vegna uppátækja bátsmanna á ögurstundu. Vissulega hefur byrinn verið sögulega mildur í seglum og gömlu fengsælu miðin í fjarska. Ekki var kúrsi Sjálfstæðisskútunnar stýrt með því að blindur hafi haldi um stýrið.  Sýn Bjarna birtist afar skýr og runveruleikatenging hans hefur verið morgun ljós.  Sem kallinn í brúnni hefur Bjarni staðið sínar vaktir vel þótt langar hafa verið á stundum og oft verið þörf fyrir skjót viðbrögð við hnútaköstum. Eitt er að bregðast við í brúnni með samhennta bátsmenn að baki sér sem starfa að heilindum. Annað að þurfa að standa vaktina án skýrra skilaboða um heiðarleika og áreiðanleika áhafnarmanna.  

Sem stjórnandi hefur Bjarni svarað kalli áhafnarmanna um aukin áhrif um staðarval við veiðar og hefur innleitt lýðræðislegri verklasgsreglur um borð að ósk bátsmanna. Áhafnarmenn með atvæðisrétt hafa flestir átt því að venjast að búa við sterkan leiðtoga og líkað vel.  Þeir óskuðu hins vegar eftir því sjálfir að fá að koma að ákvörðun um kúrs og staðarval skútunnar í stórauknum mæli . Já, en án ábyrgðar á uppskeru þess ráðahags.  Lýðræðislegi stjórnandinn, sem kallað var eftir að héldi um stýrið,  stóð sína plikt kannski full vel – var ef til vill, að sumra mati, helst til hreinskiptin og trúr óskum og kröfum áhafnarmanna.  Og hefur fengið að launum frá hallaspjöllum um borð að hann sé ekki sá leiðtogi sem gert var ráð fyrir að stjórnandi yrði sem stýrði samkvæmt lýðræðislegri ákvörðun bátsmanna.  Já, er eitthvað til í því ?  Og þegar hlutur bátsmanna rýrnaði magnaðist áhrifamáttur hallaspjallanna sem óska eftir leiðtoga af gömlu gerðinni við stýrið. Getur það verið að aðferðafræðin við að breyta stjórnarháttum hafi verið tæknilega gölluð ?

Hvað veit ég?  Ekkert.  Þó læðist að mér sú tilfinning að þeir flokkar sem hvað mest hafa beitt sér fyrir innleiðingu samræðustjórnmála stefni í að missa verulegan spón úr aski sínum í komandi kosningum.  Hér er ég ekki að úttala mig sem andstæðingur hugmynda um samræðustjórnmál eða aukna hluttekningu almennings um leiðarval í stjórnmálum til heilla  fyrir okkar samfélag. Öðru nær. Aðeins að velta því upp hvort svo geti verið að tækniútfærslan við innleiðingu nýrra stjórnarhátta í stjórnmálum geti verið meingölluð. Og þá til vara að útkoma slíkra breytinga sé óboðleg fyrir þjóðina í dag.  Og til þrautavara að andstaða við breyttan stjórnunarstíl í stjórnmálum sé eðlileg fyrstu fetin.  Að Bjarni sé hið minnsta, að hluta til, fórnarlamb viðspyrnu geng lýðræðislegri stjórnunarstíl í stjórnmálum en tíðkast hefur. Breytingum sem viðbúið er að munu eiga sér stað fyrr eða síðar.

Upp var logið, að engu gáð

Skemmtileg færsla hjá Hannesi um góða vísu frá 1924 eftir Sigmund Sigurðsson, úrsmið á Akureyri.

Upp er skorið, engu sáð,
allt er í varga ginum.
Þeir, sem aldrei þekktu ráð,
þeir eiga að bjarga hinum.

Færsla Hannesar hér

Hvernig var það annars ?  Hlaut þessi ágæta vísa að ofan ekki leirburðarvottaða útgáfu á þessari öld ?

Upp var logið, að engu gáð,
allt var tekið frá hinum.
Þrjótarnir gróða þekktu ráð
þáðu gjafir frá vinum.

 

Nýtt glæsilegt Íslandsmet Ásdísar Hjálmsdóttur tryggði að einn víkingur keppir í úrslitum í spjótkasti kvenna á ÓL í London.

Glæsileg útfærsla Ásdísar í fyrstu umferð í forkeppni spjótkastsins í morgun færið þjóðinni nýtt  Íslandsmet í spjótkasti (62,77m) og tryggði henni þátttökurétt í úrslitakeppni í spjótkasti kvenna á Ólympíuleikunum í London á fimmtudaginn. Og samhliða að einn Norðurlandabúi keppir til  úrslita í spjótkasti kvenna á leikunum.

Yfirbragð og árás  Ásdísar í fyrsta kasti var fumlaus og útkasthornið vel heppnað. Hröðunin inn í blokkina og orkuumbreytingin í átaksstöðunni var hlutfallslega betri en oft áður. Hér var þó ekki um að ræða hámörkun á getu Ásdísar en um að ræða útfærslu sem gekk upp – frábæran þjálffræðilegan sigur hjá Ásdísi og þjálfara hennar Stefáni Jóhannsyni. Á fimmtudaginn getur vissulega allt gerst enda spjótkastið flókin tækiíþrótt þar sem óvænt útkoma í keppni er algengari en í flestum öðrum íþróttagreinum.

Rétt er þó að haga væntigum með hófstilltum hætti því tölfræðin vísar til þess að ef Ásdís hafnar ofar en í 11. sæti er um að ræða annan persónulegan og þjálffræðilegan sigur hjá henni þar sem 10 spjótkastarar í útrslitakeppninni hafa kastað lengra á þessu ári en Ásdís gerði í forkeppninni.   Ásdís getur þó mætt til leiks í góðum anda enda var hún eini keppandinn sem náði að bæta persónulega árangur sinn í forkeppninni og var í hópi sjö kastara sem þurftu aðeins eitt kast til að tryggja sér sæti í úrslitum.

 Í úrslitakeppninni fá 12 kastarar 3 köst en átta efstu, að loknum þremur umferðum, fá þrjú köst til viðbótar – fjórir keppendur hætta því keppni eftir þrjár umferðir í úrslitakeppninni. Ef árangurinn eftir þrjár umferðir í úrslitakeppninni verður sá sami og í forkeppninni í dag fær Ásdís að kasta sex köst í úrslitunum þar sem hún náði áttunda lengsta kastinu í forkeppninni. Forkeppnin gildir þó ekki í úrslitunum þannig að þar getur allt gerst.  Þeir kastarar sem líklegastir eru taldir til að hljóta gullverðlaun í spjótkasti kvenna á ÓL  í London eru 4 árum eldri en Ásdís, þannig að hvernig sem fer í úrslitunum á fimmtudaginn er framtíð Ásdísar afar björt og ekki hvað síst á ÓL í Brasílíu 2016.

Nýr spjótkastari kominn í 75m klúbbinn, fleiri á leiðinni og Íslandsmet falla - sjá myndskeið

Tvö aldursflokkamet í spjótkasti féllu um helgina. Annað í Mosfellsbæ þegar Örn Davíðsson (22) kastaði 75,96m, hitt í Mannheim í Þýskalandi þar sem Sindri Hrafn (16) kastaði 66,86m.

Örn Davíðsson (22ára) og Guðmundur Sverrisson(22ára) köstuðu karlaspjótunum sem sýningar-og aukagrein á Goggamótinu í Mosfellsbæ (24.06.12) í dag og bættu sinn persónulega árangur verulega. Örn bætti sig um rúma 5 metra og setti glæsilegt Íslandsmet í flokki 22 ára og yngri 75,96m og Guðmundur kastaði 71,57m sem er sjötta bæting hans á þessu sumri. Báðir hafa þeir tryggt sér þátttökurétt á Norðurlandamóti  20-22 ára en lágmarkið eru 62m .  Í gær náði  Sindri Hrafn Guðmundsson (16 ára) einnig glæsilegum árangri í Þýskalandi þar sem hann setti íslenskt aldursflokkamet með karlaspjótinu 66,87m og náði lágmarkinu á heimsmeistaramót 19ára og yngri þótt hann sé aðeins á 17. aldursári.

Fyrir helgina átti  Örn Davíðsson  best  70,86m og Guðmundur 70,17m í spjótkasti . Guðmundur átti þó lengsta kast ársins þar sem hann kastaði 70,17m í  júní en Örn átti best á árinu 69,55m .  Ljóst var í upphitun að þeir ætluðu báðir að bæta sig á Goggamótinu .

Í fyrstu umferð kastaði Guðmundur (66,70m) og Örn  (65,92m) en Örn svaraði með kasti upp á 70,32m í annarri umferð. Guðmundur  kastaði  68,95m  í þriðju umferð og nálgaðist Örn þótt kast Guðmundar hafi verið misheppnað. Það sá Örn og  gerði sér grein fyrir að líkindi stæðu til þess að hann yrði að bæta árangur sinn til að kasta lengra en Guðmundur þennan daginn. Allt gat gerst, báðir vel fyrir kallaðir og mikil stemmning frá ungu íþróttamönnunum sem lokið höfðu keppni í veðurblíðunni á Goggamótinu.

Í þriðja kasti slóg Örn til, beindi spjóti sínu betur og  uppskar rúma 5 metra  bætingu og nýtt Íslandsmet  í flokki karla 22 ára og yngri.  Kastið mældist 75,96m en eldra metið átti  Jón Ásgrímsson (FH) 72,47m sem hann kastaði árið 1998 þá 20 ára, en Jón er hættur keppni. Guðmundur svaraði Erni með því að kasta 69,80m í fjórðu umferð en Örn gerði ógilt í þeirri umferð. Í fimmtu umferð bætti Guðmundur sinn persónulega árangur um 1,5m  með kasti upp á 71,57m . Örn svaraði með átökum sem skiluð sér ekki  til fulls, en þó 69,10m . Í síðustu umferðinni reyndu þeir báðir að beita meiri orku en þeir gátu nýtt þann daginn og gerðu ógilt. 

Niðurstaða helgarinnar var frábær, bæting hjá þremur af efnilegustu spjótkösturum landsins, Erni, Guðmundi og Sindra og tvö ný aldursflokkamet litu dagsins ljós í spjótkasti. Á myndunum  til vinstri má sjá Sindra og Anítu í keppni.  Þótt þetta sé spjótkastsfærsla verður ekki hjá því komist að geta hér glæsilegs árangurs Anítu Hinriksdóttur (16 ára) sem setti Íslandsmet í 800 m hlaupi (2:04:79) og sigraði á móti í Mannheim í Þýskalandi á sunnudaginn en fyrra metið átti Ragnheiður Ólafsdóttir FH, sett árið 1983 (2:04:90).

Örn Davíðssonar, myndband af Íslandsmeti í flokki 22ára og yngri, 75,96m - sjá að neðan
 



Guðmundur Sverrisson, myndband af persónulegu meti 71,57m - sjá að neðan

Tækniþróunarsjóður á grænni grein – veitir áfrmhaldandi styrk til rannsókna á fýsileika þess að framleiða íslenskt lífeldsneytis úr úrgangi og öðrum lífmassa til nota í samgöngum.

Á heimasíðu Háskólans á Akureyri birtist nýverði afar jákvæð frétt um að Tækniþróunarsjóður hafi veitt verkefninu Lífeldsneyti áframhaldandi styrk til rannsókna á árinu 2012. Verkefnið hófst í ársbyrjun 2010 og mun ljúka í lok þessa árs.  Fréttin er afar gleðileg og veitir þátttakendum svigrúm til að rannsaka enn frekar fýsileika þess að framleiða íslenskt og endurnýjanlegt eldsneyti með sjálfbærum hætti til nota í samgöngum landsmanna. Um er að ræða sannkallað þjóðþrifaverkefni og spennandi að fylgjast með framvindu mála á næstu misserum. Á heimasíðunni lifeldsneiti.is er að finna upplýsingar um verkefnið og þar munu niðurstöður rannsókna verða birtar jafn óðum og þær liggja fyrir.

Sjá frétt á heimasíðu HA: hér

Heimasíðan verkefninsins Lífeldsneyti - hér
 

Hlutfallslega döpur upplifun að hlusta á Sprengisand og Silfrið í dag.

Er ekki tímabært að draga hlutfallslega úr karpræðum um liðna tíð í fjölmiðlum og auka rökræður um aðgerðaráætlanir til að nýta tækifæri þjóðarinnar. Páll Skúlason hefur bent á mikilvægi þess á liðnum misserum að auka rökræðulistina meðal þjóðarinnar og draga úr hlutfallslegu vægi karpræðunnar í samfélaginu. Karpræður geta vissulega haft skemmtanagildi og verið mikilvægar fyrir fjölmiðil sem metur það svo að þær tryggi gott áhorfs (eftirspurn) og öflun auglýsingatekna. Ég leyfi mér þó að kasta fram þeirri tilgátu að eftirspurn eftir rökræðum sé hlutfallslega mun meiri í dag en oft áður  og skora á fyrirtæki sem framkvæma skoðanakannanir að varpa ljósi á eftirspurn almennings eftir rökræðum.  Einnig skora ég á fjölmiðla að fjalla í stórauknum mæli um þau tækifæri sem þjóðin á til að bæta lífsgæði almennings í landinu á næstu misserum og í framtíðinni og efla eftirfylgni og upplýsingagjöf um framvindu málaflokka.  Þá hefur áhugi almennings aukist fyrir því að vita meira um þá sérfræðinga innan stjórnsýslunnar sem kjörnir fulltrúar þurfa að reiða sig á og að skipurit séu aðgengileg sem endurspegla aðkomu þeirra einstaklinga sem bera ábyrgð á meðferð og framvindu málaflokka bak við tjöldin.  

Þörfin á að auka sjálfbærni og orkuöryggi í samgöngum er brýn. Yfir 99% af eldsneyti í samgöngum þjóðarinnar er innflutt og óendurnýjanlegt.

Það er kunnara en frá þurfi að greina að framleiðsla á hefðbundnu jarðefnaeldsneyti (s.s. bensín og dísilolía) eru takmörk sett í heiminum og að talið er að aðgengilegustu og gjöfulustu olíuauðlindir heimsins hafa þegar verið nýttar og/eða fundnar. Eftirspurn eftir eldsneyti í heiminum eykst stöðugt og sú staðreyndi að renna upp fyrir almenningi og ráðamönnum um allan heim að það ferðafrelsi og samgönguöryggi sem við þekkjum í dag verður ekki tryggt fyrir komandi kynslóðir með notkun á hefðbundnu jarðefnaeldsneyti. Notkun á endurnýjanlegu eldsneyti í samgöngum á Íslandi nemur vel innan við 1% af heildar eldsneytisnotkun í landinu í dag.

Í okkar samfélagi og í hinum vestræna heimi telst vélknúið ökutæki nauðsynjavara fyrir fjölskyldu og í mörgum tilfellum fleiri en eitt ökutæki. Ökutækjum í umferð í heiminum fjölgaði að meðaltali um 4,6% á ári á tímabilinu frá 1960-2002. Árið 2002 voru að meðaltali um 7,6 einstaklingar um hvert ökutæki í umferð í heiminum og áætlað að árið 2030 verði aðeins um 3,9 einstaklingar um hvert ökutæki. Að fólksfjöldi í heiminum verði þá kominn yfir 8 milljarða og fjöldi ökutækja yfir 2 milljarða¹. Talið er að árlegar heimtur á hráolíu hafi náð hámarki í heiminum á árunum 2005-2008 og nam þá 74-85 milljónum tunna á dag².

Viðhald og vöxtur hagkerfa í heiminum á mikið undir því að samgöngur eins og við þekkjum þær í dag verði jafn skilvirkar eða skilvirkari en þær hafa verið síðustu áratugina. Það ætti því vart að koma á óvart þótt málsmetandi aðilar um orkumál og efnahagslega og samfélagslega þróun leggi mikla áherslu á að þjóðir heims bregðist strax við og leiti allra leiða til að auka framleiðslu og notkun á endurnýjanlegu lífeldsneyti í samgöngum sínum. Ýmsir ganga svo langt að fullyrða að sjálfstæði þjóða (okkar Íslendinga) liggi við hvernig til takist á komandi árum og áratugum við að auk framleiðslu og notkun á innlendu lífeldsneyti í samgöngum.³ Þá er ónefndur sá mikli og nauðsynlegi umhverfislegi ávinningur sem orkukerfisskiptin geta haft í för með sér og réttlætir einn og sér að miklu verði til kostað svo stemma megi stigu við hlýnunaráhrifum í lofthjúpi jarðar.

Á næstunni munu ég blogga um stöðu mála, næstu skref og spennandi tækifæri til nýtingar á innlendu lífeldsneyti í samgöngum s.s. Líf-Etanól, Líf-Disil, Líf-DEM, Líf-Metan, Líf-Metanól og Líf-Vetni. Jafnframt mun ég ræða um tækifæri til að nýta, vetni sem framleitt er með rafgreiningu á vatni,  metanól sem framleitt er með nýtingu lofttegunda í útblæstri jarðvarmavirkjana og tækifæri til að nýta ramgagn í samgöngum. Fjallað verður um stöðu mála og tækifæri til nýtingar á mismunandi tæknilausnum til orkukerfisskipta í samgöngum sem líkindi standa til að hlutfallslega hagfelt kunni að reynast fyrir okkur að nýta til að drega úr notkun á innfluttu jarðefnaeldsneyti á komandi misserum og árum með umhverfislega skilvirkum hætti  (kr./tonn CO2-ígildi) sem samhliða eykur sjálfbærni þjóðarinnar í samgöngum.

Rétt er að minna á að með orðinu lífeldsneyti er vísað til eldsneytis sem framleitt er úr lífrænu efni, úrgangi eða öðrum lífmassa sem aflað er á yfirborði jarðar með endurnýjanlegum hætti og þá vísað til þess að lífrænt efni myndast við ljóstillífun í náttúrunni með aðkomu sólarljóss, vatns og koltvísýrings í andrúmsloftinu auk næringarefna í jarðvegi.

Sjá einnig vefinn Lífeldsneyti - hér

¹ Sjá töflu-1 bls.5 og töflu-3 bls.20
² Sjá línurit
³ Sjá í lok viðtalsins við Jóhannes Björn í Silfri Egils - hér eða hér

Lífeldsneyti sem jafngildir 47% af bensínnotkun í landinu 2010 má framleiða úr hráefni af túnum sem eru ónotuð í dag – og þá ónefndir fjölmargir aðrir framleiðslumöguleikar s.s úr lífrænum úrgangi frá heimilum og atvinnustarfsemi í landinu.

Samkvæmt gögnum frá Jóni Guðmundssyni hjá Landbúnaðarháskóla Íslands eru um 50.000 hektarar túna ónotaðir í landinu í dag. Með ræktun á vallarfoxgrasi á þessum túnum mætti afla hráefnis til framleiðslu á lífeldsneyti svo nemi að orkuinnihaldi um 87,5 milljónum lítra af lífeldsneyti sem jafngildir um 47% af orkuþörf bensínbílaflotans í landinu á árinu 2010  eða um 28% af samanlagðri orkunotkun bílaflotans á bensín og dísilolíu í landinu 2010 ( sjá útreikning að neðan)¹. 

Þar sem nærri lætur að 35% af dæluverði bensíns sé kostnaður í erlendri mynt í dag og dæluverðið  246kr/L samsvara þessar tölur því að um 7,5 milljarðar sparast  í erlendri mynt á ári við orkuskipti í þessu magni ( 246 kr/L * 0,35 * 87,5 milljó L) . Þá eru umhverfisáhrifin engu minna spennandi þar sem við spörum að brenna jarðefnaeldsneyti sem nemur minni losun á jarðefnakolefni út í lofthjúp jarðar sem samsvarar um 200.000 tonnum af jarðefna-CO2-ígildi á ári (2,325 kg CO2 /L  * 87,5 milljó L). Við bruna á lífeldsneyti losnar ekkert jarðefna-CO2-ígildi út í andrúmsloftið. Þá eru ónefnd þau jákvæðu efnahagslegu áhrif sem aukin framleiðsla og velta víða í samfélgi okkar hefur á lífskjör í landinu.

Athugið að hér er bara verið að skoða hvað hægt væri að gera með nýtingu á túnum sem standa ónotuð í dag.  Fregnir herma jafnframt, að um 75% að ræktanlegu landi í landinu hafi þjóðin aldrei nýtt til ræktunar. Tæknilega getum við nýtt þetta land og fyrirstaðan hlutfallslega lítil miðað við margt af því sem viðhafa þarf í sambærilegum tilgangi víða um heim.

Til útskýringar á forsendum talna:
Hektari er flatamálseining sem spannar 100x100m (10.000 m2) sem samsvarar um tveimur fótboltavöllum. Samkvæmt kynningu Jóns Guðmundssonar við Landbúnaðarháskóla Íslands ( sjá kynningu neðan) gæti ræktun á vallarfoxgrasi á Íslandi skilað um 6,5 tonnum af þurrefni á hektara ( 6,5 tdw/ha) eða orku sem svarar til 1,2-1,6 tonna af jarðefnaeldsneyti á hektara. Af einum hektara mætti sem sé framleiða lífeldsneyti sem jafngildir um 1750 lítrum af jarðefnaeldsneyti.

¹ Útreikningur á framleiðslugetu á lífeldsneyti úr lífmassa frá einum hektara túns:  
Þyngd á eldsneyti 1,4 tonn (miðgildi) = 1400 kg/hektara
Eðlisþyngd jarðefnaeldsneytis að meðaltali er um  0,8 kg/L. 
Af því leiðir að 1,400 kg /ha deilt með  0,8kg/L =  1400/ 0,8 = 1750L/ha af jafngildi jarðefnaeldsneytis.
Fjöldi hektara af ónotuðum túnum í landinu = 50.000 ha
Lítrafjöldinn af jarðefnaeldsneyti sem unnt væri að draga úr notkun á með framleiðslu á lífeldsneyti úr hráefni af þessum túnum er því  50.000 ha * 1750L/ha = 87.5 milljónir L 

Samkvæmt upplýsingum frá Orkusetri í dag brenndi bílafloti okkar Íslendinga um 254 þúsund tonnum á jarðefnaeldsneyti á árinu 2010 (þar af 148 þús. tonnum af bensín og 106 þús. tonnum af olíu)  Eða um  317.500.000 L af jarðefnaeldsneyti á árinu 2010 (254.000.000 kg af jarðefnaeldsneyti / 0,8kg/L)  . Ofangreind framleiðsla á lífeldsneyti ( 87,5 milljón L) næmi því um 27,7% af eldsneytisnotkun bílaflotans í landinu 2010 (87.500.000 L / 317.500.000 L = 0,277).  Ef lífeldsneytið væri eingöngu nýtt í stað bensíns (eðlisþyngd um 0,738) næmi framleiðslan um 47% af bensínnotkun í landinu á árinu 2010 ( 148.000.000 kg af bensíni / 0,738 kg/L  = 200.000.000 L af bensíni og deilum svo þeirri tölu upp í  94.850.949 L af lífeldsneyti og fáum um 47%  (94.850.949L/200.000.000L = 0.474 eða um 47%.)

Gáum einnig að því að við framleiðslu á lífeldsneyti út vallarfoxgrasi fellur til næringarríkt hrat (áburður) sem nýta má til frekari ræktunar á vallarfoxgrasi eða öðrum orkuplöntum (repju) eða til uppgræðslu lands. Og höfum það jafnftramt í huga að við þetta bætist möguleg nýting á öllum úrgangi sem til fellur frá heimilum og atvinnustarfsemi í landinu auk möguleika á að auka nýtingu á ræktanlegu landi sem aldrei hefur verið ræktað áður.

Ég gerði að umtalsefni í bloggi mínu nýverið að mér þætti óheppilegt að rekast á texta í skýrslu Grænu orkunnar sem gerði lítið út tækifærum þjóðarinnar til að nýta tiltekið lífeldsneyti (nútíma-metan) í samgöngum. Ofangreind tækifæri er ein ástæða þess að ég gerði, í góðum anda, aðfinnslu við þann texta skýrslunnar. (hér)

Já , við eru sannarlega ríkari en margir hafa gert sér grein fyrir.  Rík af tækifærum til að tryggja farsæla framvindu þjóðarinnar í samgöngum. Og gott betur en það, tryggja enn frekar orkuöryggi þjóðarinnar með umhverfisvænum og samfélagslega ábyrgum hætti. Það er okkar að nýta tækifærin á okkar vakt.

Stoðefni og mikinn fróðleik er að finna undir tenglunum að neðan:

• Möguleikar í ræktun orkuplantna á Íslandi - Jón Guðmundsson Landbúnaðarháskóla Íslands 2010 - sjá hér
• Ný heimasíða í vinnslu um rannsóknarverkefnið Lífeldsneyti 2011 - sjá hér
• Biofuel production in Iceland ,,Survey of potential raw materials and yields to 2030“ Verkfræðistofan Mannvit, drög að skýrslu  15 október 2010 – sjá hér  
• Skýrsla nefndar um landnotkun - Febrúar 2010 – sjá hér